رجب طيب اردوغان نخست وزير ترکيه برای ديداری يک روزه از ايران وارد تهران شده است.
سفر نخست وزير ترکيه به ايران به فاصله کوتاهی از ديدار محمد خاتمی رييس جمهور سابق ايران و سفر داوودی معاون اول رييس جمهور فعلی جمهوری اسلامی به ترکيه انجام می شود.
اهميت سفر آقای اردوغان به تهران در اينجاست که که اين ديدار در زمانی صورت می گيرد که خشونت ها در عراق (همسايه مشترک ايران و ترکيه) به بالاترين حد خود طی ماه های گذشته رسيده و از سوی ديگر دولت فواد سينيوره نخست وزير لبنان برای کناره گيری از قدرت زير فشار زيادی از سوی حزب الله قرار دارد.
لبنان طی ماه های اخير و پس از جنگ ۳۴ روزه با اسراييل درگير بحران های داخلی متعددی بوده است. نخست وزير ترکيه ساعاتی پيش از ورود به تهران گفته است که ما به عنوان کشورهای همسايه نبايد اجازه دهيم که لبنان به عراق ديگری تبديل شود.
اما ترکيه به عنوان همسايه لبنان از نفوذ چندانی در اين کشور برخوردار نيست. مسيحيان لبنان که نيروی سياسی تاثير گذاری در اين کشور هستند روابط خوبی با ترکيه ندارند.
محبوبيت اندک ترکيه و نفوذ ايران در لبنان
اين امر دلايلی متعدد دارد. با توجه به آنچه کشتار ارامنه به دست دولت عثمانی و جبران نشدن اين موضوع توسط دولت ترکيه عنوان می شود، ترکيه هيچگاه در ميان لابی پرقدرت ارامنه در لبنان و به تبع آن در کل اين کشور نفوذ نداشته است.
از سوی ديگر در منازعه يونان و ترکيه بر سر جزاير قبرس، مسيحيان لبنان با يونانيهای مسيحی قبرس نزديکی و مناسبات گرمی دارند که با سياست رسمی ترکيه در تضاد است و فاصله ترکيه با لبنان را بيشتر نيز کرده است.
به اين ترتيب ترکيه در ميان مسيحيان لبنان که با ۳۶ درصد کل جمعيت (شامل مسيحی مارونی، ارتودکس، ارمنی و کاتوليک) دومين گروه بزرگ اين کشور هستند نفوذ چندانی ندارد.
اما ايران با حمايت از شيعيان اين کشور و گروه حزب الله که بزرگترين تشکل سياسی شيعی و قوی ترين گروه نظامی لبنان است، به دامنه نفوذ خود افزوده است.
با مقاومت نظامی حزب الله، اسراييل در سال۲۰۰۰ ميلادی بخش های جنوبی لبنان رااز اشغال نظامی خارج کرد. اين رويداد به محبوبيت حزب الله و قدرت اين گروه در صحنه سياسی لبنان افزود.اين روند تا به امروز نيز ادامه دارد.
افزايش قدرت حزب الله در لبنان به معنی افزايش نفوذ ايران در اين کشور نيز بوده و در شرايطی که سوريه پس سالها ارتش خود را از لبنان فرخوانده و به حضور رسمی خود در لبنان خاتمه داده است، نقش ايران دراين کشور پررنگ تر شده است.
پيامی به تهران و بيروت
سفر نخست وزير ترکيه به تهران پيش از عزيمت وی به سوريه نشان دهنده اهميت نقش ايران در لبنان است. مقام های ترکيه البته تا به حال طرحی برای پايان وضعيت بغرنج سياسی در لبنان ارايه نکرده اند و مشخص نيست که آنکارا آيا طرحی برای حل مشکلات همسايه جنگ زده خود آماده کرده يا خير؟
با اين همه به نظر می رسد که ترکيه در جريان جنگ ۳۴ روزه حزب الله لبنان با اسراييل به شکل غير رسمی از کمک ديگر کشورها به لبنان حمايت کرده است. پشتيبانی آنکارا از لبنان به اين شيوه، هم نشانه ای از تلاش برای نزديک شدن ترکيه به اين کشور است و هم پيامی برای ايران دارد تا در قبال کمک آنکارا، تهران به خواست های ترکيه در قبال مسايل منطقه ای پاسخ دهد.
در جريان جنگ ۳۴ روزه و پس از آن، نيروهای دولت آنکارا دست کم دو بار هواپيماهای عبوری ايران از آسمان ترکيه را به بهانه ارسال سلاح به حزب الله به زمين نشانده بودند.
با اين حال روابط دو جانبه ترکيه و ايران و نيازهای اين دو کشور به يکديگر مانع از رنجش های سياسی مرسوم شد و در ديدارهای اخير مقام های عالی دو کشور، گفتگو درباره موضوعاتی از اين دست، حداقل انتشار نيافت.
در شرايطی که عراق درگير افزايش خشونت هاست اين موضوع می تواند امنيت کشورهای همسايه را با چالش مواجه کند. ترکيه به دليل وجود گروه های کرد که خواستار استقلال بيشتر هستند خود را در اين زمينه آسيب پذير می بيند.
ترکيه گرچه در قبال بحران لبنان طرح مشخص و اعلام شده ای ندارد اما درباره عراق سياست واضحی دارد که مهم ترين فصل آن يکپارچه ماندن عراق و حفظ وضعيت کردهای اين کشور است.
نخست وزير ترکيه که به ايران رفته، گفته است طرح های خود را درباره عراق با مقام های جمهوری اسلامی در ميان می گذارد. اما پيش بينی می شود که وی از ديدگاه های تهران در قبال مساله لبنان که ترکيه درباره آن سياست مشخصی اعلام نکرده، آگاه شود.
به اين ترتيب ترکيه که مدتی است از فهرست کشورهای موثر در سرنوشت عراق کنار رفته، قصد دارد نقش منطقه ای خود را به جامعه جهانی يادآوری کند.
سفر نخست وزير ترکيه به ايران به فاصله کوتاهی از ديدار محمد خاتمی رييس جمهور سابق ايران و سفر داوودی معاون اول رييس جمهور فعلی جمهوری اسلامی به ترکيه انجام می شود.
اهميت سفر آقای اردوغان به تهران در اينجاست که که اين ديدار در زمانی صورت می گيرد که خشونت ها در عراق (همسايه مشترک ايران و ترکيه) به بالاترين حد خود طی ماه های گذشته رسيده و از سوی ديگر دولت فواد سينيوره نخست وزير لبنان برای کناره گيری از قدرت زير فشار زيادی از سوی حزب الله قرار دارد.
لبنان طی ماه های اخير و پس از جنگ ۳۴ روزه با اسراييل درگير بحران های داخلی متعددی بوده است. نخست وزير ترکيه ساعاتی پيش از ورود به تهران گفته است که ما به عنوان کشورهای همسايه نبايد اجازه دهيم که لبنان به عراق ديگری تبديل شود.
اما ترکيه به عنوان همسايه لبنان از نفوذ چندانی در اين کشور برخوردار نيست. مسيحيان لبنان که نيروی سياسی تاثير گذاری در اين کشور هستند روابط خوبی با ترکيه ندارند.
محبوبيت اندک ترکيه و نفوذ ايران در لبنان
اين امر دلايلی متعدد دارد. با توجه به آنچه کشتار ارامنه به دست دولت عثمانی و جبران نشدن اين موضوع توسط دولت ترکيه عنوان می شود، ترکيه هيچگاه در ميان لابی پرقدرت ارامنه در لبنان و به تبع آن در کل اين کشور نفوذ نداشته است.
از سوی ديگر در منازعه يونان و ترکيه بر سر جزاير قبرس، مسيحيان لبنان با يونانيهای مسيحی قبرس نزديکی و مناسبات گرمی دارند که با سياست رسمی ترکيه در تضاد است و فاصله ترکيه با لبنان را بيشتر نيز کرده است.
به اين ترتيب ترکيه در ميان مسيحيان لبنان که با ۳۶ درصد کل جمعيت (شامل مسيحی مارونی، ارتودکس، ارمنی و کاتوليک) دومين گروه بزرگ اين کشور هستند نفوذ چندانی ندارد.
اما ايران با حمايت از شيعيان اين کشور و گروه حزب الله که بزرگترين تشکل سياسی شيعی و قوی ترين گروه نظامی لبنان است، به دامنه نفوذ خود افزوده است.
با مقاومت نظامی حزب الله، اسراييل در سال۲۰۰۰ ميلادی بخش های جنوبی لبنان رااز اشغال نظامی خارج کرد. اين رويداد به محبوبيت حزب الله و قدرت اين گروه در صحنه سياسی لبنان افزود.اين روند تا به امروز نيز ادامه دارد.
افزايش قدرت حزب الله در لبنان به معنی افزايش نفوذ ايران در اين کشور نيز بوده و در شرايطی که سوريه پس سالها ارتش خود را از لبنان فرخوانده و به حضور رسمی خود در لبنان خاتمه داده است، نقش ايران دراين کشور پررنگ تر شده است.
پيامی به تهران و بيروت
سفر نخست وزير ترکيه به تهران پيش از عزيمت وی به سوريه نشان دهنده اهميت نقش ايران در لبنان است. مقام های ترکيه البته تا به حال طرحی برای پايان وضعيت بغرنج سياسی در لبنان ارايه نکرده اند و مشخص نيست که آنکارا آيا طرحی برای حل مشکلات همسايه جنگ زده خود آماده کرده يا خير؟
با اين همه به نظر می رسد که ترکيه در جريان جنگ ۳۴ روزه حزب الله لبنان با اسراييل به شکل غير رسمی از کمک ديگر کشورها به لبنان حمايت کرده است. پشتيبانی آنکارا از لبنان به اين شيوه، هم نشانه ای از تلاش برای نزديک شدن ترکيه به اين کشور است و هم پيامی برای ايران دارد تا در قبال کمک آنکارا، تهران به خواست های ترکيه در قبال مسايل منطقه ای پاسخ دهد.
در جريان جنگ ۳۴ روزه و پس از آن، نيروهای دولت آنکارا دست کم دو بار هواپيماهای عبوری ايران از آسمان ترکيه را به بهانه ارسال سلاح به حزب الله به زمين نشانده بودند.
با اين حال روابط دو جانبه ترکيه و ايران و نيازهای اين دو کشور به يکديگر مانع از رنجش های سياسی مرسوم شد و در ديدارهای اخير مقام های عالی دو کشور، گفتگو درباره موضوعاتی از اين دست، حداقل انتشار نيافت.
در شرايطی که عراق درگير افزايش خشونت هاست اين موضوع می تواند امنيت کشورهای همسايه را با چالش مواجه کند. ترکيه به دليل وجود گروه های کرد که خواستار استقلال بيشتر هستند خود را در اين زمينه آسيب پذير می بيند.
ترکيه گرچه در قبال بحران لبنان طرح مشخص و اعلام شده ای ندارد اما درباره عراق سياست واضحی دارد که مهم ترين فصل آن يکپارچه ماندن عراق و حفظ وضعيت کردهای اين کشور است.
نخست وزير ترکيه که به ايران رفته، گفته است طرح های خود را درباره عراق با مقام های جمهوری اسلامی در ميان می گذارد. اما پيش بينی می شود که وی از ديدگاه های تهران در قبال مساله لبنان که ترکيه درباره آن سياست مشخصی اعلام نکرده، آگاه شود.
به اين ترتيب ترکيه که مدتی است از فهرست کشورهای موثر در سرنوشت عراق کنار رفته، قصد دارد نقش منطقه ای خود را به جامعه جهانی يادآوری کند.
Comment